SİNAN’IN KİTABI

‘Sinan’ın Kitabı’ Gleb Şulpyakov’un Mimar Sinan’ın yaşamını araştırdığı bir yapıt olmakla birlikte İslam ve Osmanlı tarihiyle birlikte bölgemizdeki kültürlerin kısa bir dökümü de yapılıyor.

Devşirme

Osmanlı İmparatorluğu’ndaki devşirme sistemini çok ayrıntıya girmeden roman çerçevesi içerisinde verildiği görülüyor. Mimar Sinan da Kayserili bir köylü (dülgerin oğlu Yusuf) çocuğudur. Köye gelen padişahın adamlarınca gençler başkente götürülmek için devşiriliyor. Aileler götürülen çocuklarının arkasından kafalarındaki sayısız soruya yanıt arayarak bakıyorlar sadece.

“Ve hepsi yaya olarak köyden götürülüyorlar. Yeniden görecek miyiz? Neden götürülüyorlar onları? Kimse bilmiyor, ama gökyüzünde manzara nasıl tekrarlanıyor.” (s.25)

Sinan’ın sünnet ardından Müslüman olma törenini oldukça canlı bir biçimde veriyor kitap.

İstanbul, Fatih ve…

Gleb Şulpyakov’un ‘Sinan’ın Kitabı’ adlı yapıtında birinci tekil kişi ağzından anlatıyor olayları. Günümüz İstanbul’unda yapılan gezinti özellikle İstanbul’un fethi ve sonrasında yaşananları vermesi açısından dikkat çekicidir.

Yazar İstanbul’un fethini Sinan’ın yaşamını yakından ilgilendirmesi bakımından ayrıntıya inerek veriyor, öteki konulara bakacak olursak. Çandarlı Halil Paşa ilk kuşatmayı yarıda bırakmayı öneriyor. Çandarlı Paşa’nın canına mal olacak çıkışı ve sonrası başka bağlantılarla veriliyor.

“O tarihten sonra Halil Paşa’nın sayılı günleri kalmıştı. Hıristiyanlardan rüşvet alıp almadığı bilinmez ama bu arka çıkmadan sonra şimdi, çok kişi bundan kuşku duyuyordu.” (s.141)

Fatih’in İstanbul’u almasının altında yatan nedenlerden birisidir teknik üstünlük önerisine Çünkü Bizans’ın veremediği maddi karşılık verilerek Venediklilerden adlıları ‘Urban’ topu, Türklere kapılarını açan ibadethaneleri görüyoruz romanda.

Uzmanlaşma

Yazar, mimarlık üzerine yeri geldiğince çok abartıya kaçmadan bilgiler veriyor. Sinan’ın eserlerindeki kimi gizleri açıklamaya çalışıyor. Hele Ayasofya ile kimi benzerlikleri olduğunu ileri sürdüğü Süleymaniye Camiin yedi yıl gibi kısa sürede bitirilişini ücretli işçi, Ermeni taş ustalarının yanı sıra uzmanlaşmaya bağlıyor.

“Avrupa’da buna benzer bir yapının inşa edilmesi için bir asır harcanmıştı. Kuşkusuz, en önemli rolü sınırsız mali desteği ve büyük paralı işçi ordusu oynamıştı. Ama işin sırrı da şuydu: İslam şantiyelerinde her zaman bir iş bölümü hakimdi, her işçi sadece “uzmanlaşmış” işiyle ilgileniyordu.”(193)

Gleb Şulpyakov’un ‘Sinan’ın Kitabı bir insanın izini sürerek tatlı bir anlatımla sunmakla birlikte Osmanlı tarihi konusunda da bilgiler bulacağımız bir yapıt.

Mustafa ASLAN

Gleb Şulpyakov, Sinan’ın Kitabı, 3. Basım:Mayıs 2009, Gürer Yayınları, İstanbul