Özel Çocuklara Öğretmen Olabilmek

Özel eğitime gereksinim duyan çocuğun eğitimini üstlenen bir öğretmenin başarısı; her şeyden önce bu çocuğun çok yönlü gerçeklerini bilmesine bağlıdır. Engelin anlamı, aileye etkileri, nedenleri, engelli çocuğun özellikleri, sorunları, gereksinimleri ve eğitiminde dikkat edilecek hususlar şüphesiz ki bilinmesi gereken öncelikli hususlardır. Bunların yanında engelli çocuğun ailesinin eğitimi de ihmal edilmemelidir.

İyi Bir Dinleyici Olmalıdır;

Özel eğitimde görev yapan öğretmen öncelikle iyi bir dinleyici olmalıdır. Özel bir çocuğa sahip anne babanın yaşadıkları, beklentileri, istekleri ve duygularını sonuna kadar anlayarak ve hissederek dinlemelidir. Anne babayı ve onların yaşadıklarını, ne hissettiklerini ve önemsendiğini sözleri ve davranışları ile gösterebilmelidir.

Empati Kurabilmeli ve Yargılayıcı Tavır İçinde Bulunmamalıdır;

Hiç kimse sahip olacağı çocuğun engelli doğmasını istemez. Belki birçoğumuz için bunun düşüncesi bile korkunçtur. Engelli çocuk sahibi anne-baba için çocuklarının engelli olduğu gerçeği ile yüzleşmek asla kolay olmamıştır. İlk şoku atlatıp , durumu kabullenmek zaman alan bir süreçtir. Öğretmen, böyle bir durum içinde herkesin doğru düşünüp , doğru davranamayacağını kabul etmeli ve aileyi yargılamadan bundan sonraki süreçte doğru yönlendirmelerle aileye destek olmaya çalışmalıdır.

Kıyaslama Yapmamalı ve Gerçekçi Açıklamalar Yapmalıdır;

Öğretmen özel bir çocuğa sahip anne- babanın ‘’ Çocuğum konuşacak mı?, Çocuğum yürüyecek mi? Çocuğum okula gidecek mi? Çocuğum okuma yazma öğrenecek mi? Çocuğum normal bir hayat sürebilecek mi? vs.‘’ soruları ile sık sık karşılaşacaktır.Bu sorulara; ‘’Evet konuşacak, Evet yüreyecek, Evet okula gidecek, vs.’’ gibi kesin verilen cevaplar umut tacirliği olur. Aileye verilecek en doğru cevap; ‘’Çocuğun değerlendirildikten sonra, bireysel farklılıkları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak eğitim programı hazırlanıp sizin de desteğiniz ile uygulanacaktır. Gelişmeleri hep birlikte gözlemleyeceğiz’’ şeklinde olmadır.
Özel eğitim veren kurum ve kuruluşların ve özel eğitim öğretmenlerinin, yeni tanı almış bir çocuğun velisi ile görüşmesi sırasında yalnızca iyi örnekler göstererek konuşması, ailenin ‘’Çocuğum iyileşecek mi? sorusuna ‘’Evet iyileşecek.’’ yanıtı vermesi ile eşdeğerdir.Çocukta beklenen ilerleme aylar ve yılar sonra görülmediğinde öğretmen hiç istemediği bir duruma düşecektir.Anne babanın umutsuzluk ve çaresizlik hissini yeniden yaşamasına neden olacaktır.
Eğitimini Üstlendiği Bireyin Yaşına ve Duygusal İhtiyaçlarına Uygun Eğitim Programı Hazırlamalıdır.

Özel eğitime başlayan bireyler çoğu bebeklik döneminde eğitime başlamaktadır. Bebeklik döneminden itibaren katı eğitim kuralları, emirler, yasaklar, cezalar ile karşılaşan bireylerin çocuk oldukları çoğu zaman göz ardı edilmektedir. Çocuk ruhunun onulmaz yaralar almasına, sevgi ihtiyacının karşılanmamasına, anne-babaya ve büyüklere güvenin kaybolmasına bağlı olarak büyümeye başladıklarında davranış problemleri kaçınılmaz olur. Acaba nerede yanlış yaptık diye düşünmek için çok geçtir artık.. Özel eğitime başlayan bireyin yaşı ve duygusal ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hazırlanan program ve eğitim en doğru eğitim olacaktır. Programın çocuğun fiziksel ve bilişsel olgunluk düzeyine uygun olmaması da eğitimi aksatan nedenlerdendir. Örneğin parmak kasları gelişmemiş, kalem tutamayan çocuk için ‘’Ses yazar’’ becerilerini programa almanız boşa kürek çekmek olacaktır. Hem öğretmen, hem de aile için başarısızlık duygusuna neden olacaktır.

Ailenin Eğitiminden de Sorumlu Olmalıdır;

Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin en iyi öğretmeni anne babası olmalıdır. Çocuk ile en uzun süre vakit geçiren kişiler onlardır.. Öğretmen aileye ancak rehberlik edebilir ve sadece sınıf içinde eğitiminden sorumludur. Eğitimin okul dışında devam etmediği zaman yeterli ve kalıcı olmamaktadır. Öğretmen aileye çocuğun engel türü ve eğitimi ile ilgili kaynak kitaplar sağlamalıdır veya önermelidir. Bu konuda makaleleri ve gelişmeleri takip etmeleri önermelidir. Dersi takip etmesi sağlanmalı ve ders sonrasında evde yapacakları konusunda mutlaka konuşmalıdır.

Sabırlı ve Kararlı Olmalıdır
Özel eğitim gerektiren bireylerle çalışmak kısa vadede gözle görülür sonuç alamayacağını kabul etmekle başlamalıdır.. Bir çok bireyin kolayca yapabildiği basit bir şey için aylarca çalışmak gerekebilir. İğne ile kuyu kazmak gibidir çoğu zaman.. Sabırlı ve kararlı olamayan öğretmenler sonuç almadan pes edip vazgeçerek, anne babanın mücadele duygusuna da zarar vermektedir.

Aile Çekinmeden Kaygılarını, Düşüncelerini, İsteklerini Öğretmen ile Paylaşabilmelidir

Bazı öğretmenler anne-babanın istek ve ihtiyaçlarını önemsemeden küçümseyen ve küçük dağları ben yarattım havası içinde aileye yaklaşmaktadır. Aile öğretmen ile gerektiği gibi iletişim kuramamaktadır. Öğretmenin tavrından ve yargılayıcı tutumundan çekinmektedir. Oysa Özel Eğitim Programı aile ve öğretmenin işbirliği halinde başarıya ulaşacaktır. Aile eğitime dahil edilmeden eğitim eksik olacak ve asla uzun vadede başarı sağlamayacaktır.

Özel Eğitim’de Çalışan Öğretmen Olmak;

Özel eğitime gereksinim duyan çocuğun öğretmeni iseniz, diğer branşlarda çalışan öğretmenlerin yakındığı problemler sizin için komik gelir. Çoğu zaman çaresizlik duygusu ile mücadele edersiniz. Ailenin umut dilenen gözlerinden gözlerinizi kaçırmak zorunda kalırsınız bazen..İşte o an sihirli bir değneğe sahip olmak istersiniz. Normal gelişim gösteren çocuklarla karşılaştığınızda üstün zekalı muamelesi yaptığınızı fark edersiniz . Onların kendi başlarına taklit ederek öğrendikleri basit bir şey için aylarca çalışmışsınızdır çünkü. Çok yorulursunuz. Bazen inek olursunuz, bazen köpek, bazen kocaman bir fil, bazen küçük bir kuş. Eşek olduğunuz da görülmüştür.. Bazen simitçi, bazen şoför. Binbir şekil almanızın amacı tek bir ses duymaktır. Belki aylar sürer ama o sesi duyduğunuzda dünyayı kurtarmış kadar mutlu olursunuz. Sevinçten zıplarken yakalarsınız bu defa kendinizi.. 
Zordur evet ama başarının hazzı bir o kadar büyüktür.. Pes etmeden verdiğiniz mücadelenizin , emeğinizin karşılığında mucize ile ödüllendirilirisiniz çoğu zaman. Anne-babanın gözlerinde ki sevinci görmenin mutluluğu tarif edilemez. İyi ki dersiniz.. İyi ki bu mesleği yapıyorum..

Yorgun hissettiğinizde, umutsuzluğa kapıldığınızda okumalısınız;

Bir tek kalbin kırılmasını önleyebilirsem,
Bir yaşamdan acıyı alabilirsem,
Ya da bir acıyı hafifletebilirsem,
Ya da bir ardıç kuşunu yuvasına koyabilirsem,
Boşuna yaşamış olmayacağım…
                 Emily Elizabeth Dickinson

Behiye TOPRAK