Otizm ve Spor

Otizm ve Spor konulu bir yazı hazırlarken kuşkusuz bizzat içerisinde bulunduğum, 2011 yılında yaptığımız Otizm Vakfı Hareket Eğitimi Çalışması, temel kaynağım oldu. Yine 2008 – 2011 yılları arasında, benim bu kez gözlemci ve gönüllü katkı sunduğum; Performans Spor Kulübü Otizm ve Spor çalışmaları, yazıda geçen gözlemlerin sunulmasında etkili oldu. Elbetteki geçen 4 yıl önemli bir süre. Bu süre içerisinde otizm ve spor kavramları daha çok yan yana kullanılır oldu. Gelişmeler oldu, yeni yaklaşımlar oldu. Olumlu sonuçlar alındıkça hedefler büyüdü. Otizm ve benzeri sorunlarla boğuşan aileler için bir soluklanma oldu. Bu gün gelinen noktada ülkenin bir çok yerinde otistik bireyler için irili ufaklı bir çok spor etkinliği devam etmektedir.

Sporun yararları üzerine yazılmış çok sayıda makale var. Buradan çıkan sonuç, sporun insan yaşamında hem fizyolojik hem de ruhsal iyileşmeler için sürekli ve gerekli olduğu yönünde. Sosyal devlet ilkelerinin benimsendiği ülkelerde, yerel yönetimlerin en büyük görevlerinden biri de halkın spor yapma özgürlüklerini karşılamak için araçlar oluşturmak. Bu araçlar, açık ve kapalı spor alanlarından tutun da her türlü sporu yapmaya uygun tesisler ile bu tesisleri işler kılan teknik donanımı sunmaya kadar geniş bir yelpazeden oluşmaktadır. Yapılan tesislerin işletilmesi, spor eğitmenleri, öğreticiler, sağlık ekipmanları gibi insan ögesi yanında tesisleri sürdürme, onarma ve geliştirme amaçlı malzemelerin de bir disiplin içerisinde sunulması şarttır.

Belediyelerin sunduğu tüm bu hizmetlere erişim ücretsiz ve eşitçe olmalıdır. Bu hizmetlere denetim, halkın yararlanması adına tutarlılık sağlayacak şekilde yerleşmelidir. Bununla yetinilmeyip, kent halkı spora teşvik edilmelidir. Özellikle engellilerin bu hizmetlerde yararlanmaları, onların spor yapma özgürlüklerinin sağlanması için en üst düzeyde çaba gösterilmesi gereklidir.

Otizm ve Spor Çalışmaları yerel Yönetimler Tarafından Yapılmalıdır.
Günümüz koşullarında, spor alt yapı ve hizmet olanaklarıyla otizm ve spor için en uygun kurumlar yerel yönetimlerdir. Belediyelerin spor salonları, parkları, işletmeleri buna uygundur. Yeter ki belediyeler bu kararlılığa sahip olsunlar. Otizm ve spor açısından esas maliyet bire bir eğitmen desteğinin gerekliliğidir. Daha açık bir ifadeyle belli bir aşamaya kadar otistik bireylerle bire bir çalışılması esası zorunludur. Gerçekte sadece spor değil, sosyal gelişim ve iletişim becerilerinin sağlıklı olarak kazandırılması için bir bazen iki eğitmen gereklidir. Bu sorun eğitmenlerin eğitilmesi ile aşılabilir. yardımcı eğitmenler, staj yapan öğrenciler arasından seçilebileceği gibi belirli aralıklarla gönüllü çalıştırıcılardan da yararlanmak mümkündür. Her şeyden önce başarı oranı çok yüksek bir çalışma için maliyetin gözardı edilmesi esas olmalıdır. Sosyal sorumluluk en başta kamu kuruluşlarının sahiplendiği bir unsur olmalıdır.

Otistik Bireyler İçin Sporun Kazandırdıkları:
Sporun genel yararları dışında araştırmalar göstermiştir ki düzenli sportif etkinlikler içinde olmak,otistik bireylerde çok olumlu değişimlere neden olmuştur. Bunlardan bazıları kalıcı iken bazıları da sporu bıraktıktan sonra kaybolan olumlu değişmelerdir. Örnek vermek gerekirse, yüzme sporu yapan otistik çocuklarda, su içerisinde doğal olarak çıkardıkları seslerden dolayı konuşma yeteneklerinde iyileşmeler olduğu gözlemlenmiştir. Ses çıkartma açısından yüzme çok önemli bir spordur. Bununla birlikte otistik çocuklarda, suyun terapi özelliği bir çok çalışmada vurgulanmaktadır. otizm ve spor konulu çalışmalarda bisikletin, el göz koordinasyonu açısından olsun, denge, karar verme, refleks gelişimi gibi bir takım fiziksel iyileşmeler açısından önemi büyüktür. Bu arada bisikletin doğal ortamda kullanılması halinde, anlık karar verebilme yetilerinde gelişmeye neden olması söz konusudur.

Yüzme ve bisiklet sporları dünyada otistik bireylerin en başarılı olduğu alanlardandır. Yine buz pateni, tekerlekli paten, kayak gibi bireysel sporlar da otistik bireylerin kolaylıkla başarılı olabileceği spor dallarıdır. Bu alanlar dışında badminton ve masa tenisi de, göz teması kazandırmak, artırmak amaçlı kullanılmaktadır. Masa tenisi aynı zamanda müsabakalara uygun bir spordur. Diğer taraftan az da olsa futbol, basketbol ve voleybol gibi takım sporları da otistik bireylerin yapabildiği spor branşlarındandır. takım sporlarına istendik ve disiplinli bir katılım gösteren otistik bireylerin bir çok sorunu da aşmış olması anlamı taşımaktadır.

Sonuç olarak otistik bireyler için sporun, akademik ölçeklerde ve sistematik uygulanması şartıyla yararları saymakla bitmez. Bu yararlar karşısında maliyetlerin önemsenmemesi ve kamu tarafından üstlenilmesi gereklidir. Bu gün ülkemizde bir çok otistik birey bırakınız uygun olan sporu, günlük hareket eğitiminden bile yoksun yaşamaktadır. Günümüz koşullarında otistikler için spor çalışmalarını yapan kulüplerin maliyetleri düşürme olanakları ne yazık ki fazla değildir. Ortaya çıkan yüksek maliyeti ailelerin karşılaması mümkün değildir. Çözüm olarak yerel yönetimlerin, otizm ve spor çalışmalarını desteklemesi, bizzat yapması ya da kulüplere belirli tesis ve maddi destek sunması gibi seçenekler düşünülmelidir.

Şahbender KORKMAZ
(Eğitimci)