Mobbing Nedir? Mobbing Dosyası

İSG

02.02.2018

1.641

A⁺

A^-

Mobbing Ne Demek?

Duygusal bir saldırıdır. Mobbing bir bireyin saygısız ve zarar verici davranışların hedefi haline gelmesi ile başlar. Mobbing, mobinge maruz kalan kişilerde sıklıkla sağlık problemlerine neden olur.Araştırmalara göre, mobingin kar amacı güden büyük şirketlerden çok , eğitim ve sağlık hizmetleri gibi kar amacı gütmeyen sektörlerde daha sıklıkla ortaya çıktığı saptanmıştır.

MOBBİNG UYGULAYANIN KARAKTERİSTİK ÖZELLİĞİ

Mobbing uygulayanların, yaşam ile yeteneksiz olma, bireyler arası ilişkilerde rol yapma, acık iletişim kurmama, dürüst olmama, yüksek benlik duygusu ve itibarını yükseltme ihtiyacı gibi özelliklerden kaynaklandığını söylemektedirler. Mobbing uygulayanın kişiliği aşırı kontrol ihtiyacı olan, cesur olmayan, sinirli ve güce aç kavramları ile tanımlanır. Mobbing uygulayandaki güvensizlik ve endişe duyguları, kıskançlık ve düşmanlık ile kendini gösterir. ( Leymann, 1993) İnsanlar kendi yetersizliklerini örtmek için mobbinge sığınırlar.
Araştırmalara göre mobbing uygulayanlar, üç genel profile uygun kişiler arasından mağdurları seçerler.
★ “Hoş / kibar insanlar” hedef seçilir.Çünkü mobbing uygulayan kişi bu insanların en az direnci göstereceğine inanır.
★ ” Savunmasız insanlar” da hedeftir. Çünkü bu insanlarda mobbing uygulayanlara daha az misilleme apar ya da daha az karşı dururlar.
★ ” En iyi ve parlak” bireylerde mobbing uygulananlar arasındadır. Yetersizlik hissine sahip mobbing uygulayanlar bu başarılı bireylere karşı yavaş ve sinsice zarar verirler.
Tabii ki bu üç profilin dışındaki bireylerde hedef seçilebilir. Ama bu üç grup en sık mobbing uygulananlardır.

MOBBİNG OLUŞTURAN DAVRANIŞLAR

Alman Endüstri Psikoloğu Heinz Leymann, mobbing oluşturan davranışları 5 gruba ayırmış ve her bir gruba dahil 45 değişik mobbing davranışından söz etmiştir.
1- Çalışanların kendilerini ifade etmesini önlemeye yönelik saldırılar.(Sözün kesilmesi , bağırmak, yüksek sesle sövmek, işyerinde sürekli eleştiri, telefon terörü, sözlü-yazılı tehdit, doğrudan muhatap almayarak iletişimi engelleme, aşağılayıcı bakışlar ve mimikler…)
2- Çalışanların sosyal ilişkilerine yönelik saldırılar (Konuşmama, konuşmasına izin vermeme, yokmuş gibi davranma….)
3- Çalışanların yaşamına ve mesleki kariyerine yönelik saldırılar ( iş vermeme, işi sürekli değiştirme, kaldırabileceğinin üstünde veya anlamsız iş yükleme…..)
4- Çalışanın sosyal itibarına yönelik saldırılar (arkadan konuşma, asılsız söylenti, özrüyle alay etme, hareket ses ve mimiklerini taklit etme, cinsel yaklaşma veya cinsel teklifte bulunma, küfür ve onur kırıcı ifadelerle seslenme, akıl hastası olduğunu isnad etme…..)
5- Çalışanın sağlığına yönelik saldırılar (sağlık açısından zararlı işlerde çalışmaya zorlama, fiziksel şiddet, cinsel taciz….)

Türk Hukukundaki dava konusu mobbing olaylarına bakıldığında mobbing;

● Amir konumundaki kişinin mağduru nedensiz yere işini yapmamakla suçlaması,
● Mağdurun yetersiz olarak değerlendirilip aşağılanması,
● En basit olaylarda dahi yazılı savunma istenerek taciz edilmesi,
● İşverenin kişisel nedenlerle birlikte çalışmak istemediği işçiyi psikolojik olarak yıpratıp, onu işten ayrılmaya zorlaması gibi davranış biçimlerinde kendini göstermektedir.
2011/2 Sayılı İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Genelgesi’ nde de çalışanın psikolojik tacizden korunması amacıyla alınması gereken tedbirler belirtilmiştir.

MOBBİNG ETKİLERİ

Mobbing, mağdur kişinin mental sağlığını açık bir şekilde olumsuz etkiler.Ağır stres ve kaygı yaşarlar. Mobbing hastalıklara, sosyal dışlanmayaneden olur. Mesleki ilerlemeyi ve para kazanmayı engelleyebilir.

MOBBİNG EĞİTİMİ: İşyerinde mobbing hakkında eğitim, yönetim düzeyindeki çalışanlarda dahil olmak üzere tüm çalışanlara verilmelidir. Bu eğitimde mobbingin tanımı , belirtileri, etkileri anlatılmalıdır.

TÜRK HUKUKU’ NDA MOBBİNG

4857 Sayılı İş Kanunu’nda hukuki anlamda mobbing kavramını doğrudan tanımlayan hüküm yoktur. Ancak, 4857 Sayılı İş Kanunu’nda ” İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı” başlığını taşıyan 24/11 bendinde yer alan ; b-c ve d bendleri dolaylı olarak mobbing kavramını içine alır. 4857 Sayılı İş Kanunu’ndaki dğer hüküm ise, eşit davranma ilkesini düzenleyen 5. maddedir. İşyerindeki mobbing ayrımcılık şeklinde ortaya çıktığında, uğrayan taraf ayrımcılık tazminatı talebinde bulunabilecektir.

Türk Medeni Kanunu’nun 5. maddesinde , Türk Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunundaki genel nitelikler uygun düştüğü ölçüde buradaki hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. 6095 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi, 4857 Sayılı İş Kanunu’ nunda doğrudan düzenleme içermeyen mobbinge ilişkin öneml, bir hüküm gelmiştir. “İşçinin Kimliğinin Korunması” madde başlığı altında ;işveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak e saygı göstermek, işyerinde dürüstlük ilkesine uygun düzeni sağlamak, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları, uğrayanların daha fazla zarar görmemeleri için, işveren gerekli önlemleri almakla yükümlü tutulmuştur.

İş Kanunu’nundan farklı olarak , haklı feshin yanında zarar tazminini öngörmüş olması önemlidir.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun 122. maddesi “Ayrımcılık” başlığını taşır.123. maddesinde, sırf huzuru bozmak amacıyla bir kimseye ısrarla telefon edilmesi ya da aynı amaçla hukuka aykırı başka bir davranışta bulunulması halinde, mağdurun şikayeti üzerine, üç aydan bir yola kadar hapis cezası verileceği hükmü mevcuttur. Kanunun 125. maddesi ise “Şerefe Karşı Suçlar” başlığını taşır.Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil isnat eden veya sövmek suretiyle kişinin saygınlığına saldıran kişinin , üç aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezası ıle cezalandırılacağı belirtilmiştir.

Ayrıca mobbinge uğrayan kişinin maruz kaldığı davranışların niteliği (m.96) eziyet, (m.102-105) cinsel istismar, (m.106) tehdit, (m.107) şantaj gibi suç tanımlarına girebilir. (m.115) inanç , düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme, (m.117) iş ve çalışma hürriyetinin ihlali, (m.118) sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçlarında mobbing (psikolojik taciz) eylemi içinde değerlendirilir ve bu durumda cezai yaptırımlar söz konusu olacaktır.