Dünya Gümrük Günü Hakkında Yazı

Gümrük Terimi
Gümrük kavramı,  Latince’de ticaret anlamına gelen “Commercium” sözcüğünden türetildiği düşünülmektedir. Bu yaklaşımda, gümrük resminin ticaret eşyasından alınan bir vergi olmasının etkisi büyüktür. Fransızcada “Gümrük”e “Douane” denmetkedir.  İtalyanca “Dogana” kelimesinden alınmıştır ki, Venedik ve Cenova Cumhuriyetinin Birinci Hakimi’nin ünvanı olan “Doge” adına, hazineye gelir temin etmek için, Venedik’te uygulamaya konulan verginin ismi olmuştur. Venedikliler Ortaçağ’da ticarette büyük gelişme kaydettikleri zaman, bu rüsum uygulamaya konulmuş ve giderekten “Gümrük” kelimesi, hem idarenin ismi (ism-i mekan) ve hem de verginin ismi (ism-i fiil) olarak kullanılmaya başlanılmıştır.

Zamanının ünlü yazarlarından Veyh’in sözlerine göre “Douane” kelimesi, gerek Farisi ve gerekse Arabi “Divan” kelimesinin aynısı olup, Ortaçağ’da Arap gümrüklerine gelen ticari emtiaya ilişkin rüsumun alınmasına memur edilen görevlilerin tamamı anlamına gelen ve “Divan” şeklinde adlandırılan bu ibarenin, o zamanki Latince’ye “Dogan”a şeklinde geçtiği ve oradan da Fransızca’ya “Douane” şeklinde geçerek, dillere yerleşmiş bulunduğu anlaşılmaktadır. ( Süleyman Sudi/Mehmet Ali Ünal (Osmanlı Vergi Düzeni/Defter-i Muktesid))