Alkolün Karaciğere Etkileri

Etil alkol dünyada yaygın olarak tüketilmektedir. ABD’de 15 milyon kişinin alkol sorunu olduğu bildirilmektedir. Alkol tüketimi, ABD ve Almanya’da kişi başına yılda 10 litre saf alkol kadardır. Bu oranlar Fransa ve İspanya’da daha fazladır. Karaciğer hasarının alkol tüketimi miktarı ve süresiyle ilgisi vardır. Yaşam boyunca erkekler 600 kg, kadınlar 300 kg alkol tükettiklerinde alkolik toksik karaciğer hasarı oluşmaktadır. Bir ay boyunca günde 30 gr. alkol tüketen kişilerde %10 yağlı karaciğer oluşmaktadır. Bu oran yüksek kilolularda dahada artmaktadır ancak kilolu olmak yağlı karaciğer olunacak anlamını taşımaz. Alkol bağımlılarında ( günlük 20-30 gr dan fazla alkol alanlar) yağlı karaciğer % 90 dır. Alkol bırakıldığında normal kilolularda yağlı karaciğerde düzelme daha hızlıdır.

Alkol bağımlılarında %10-20 yağlı hepatit ve daha sonra siroz gelişebilir ancak siroz oluşumunda başka faktörlerinde katkı verdiği kabul edilmektedir. Günde 2-3 kadeh şarap tüketimi zararsızdır sonucunu çıkaran araştırmalar mevcuttur. Toksik alkol tüketimi sınırı bir kez aşıldığında karaciğer hasarının derecesi ve tipi alınan alkol miktarına bağlı değildir. Etil alkolün kanda ki öldürücü sınırı % 0,5 tir. Bir insanın 5-6 litre kanı olduğunu kabul edersek kanda 25-30 mg alkol bulunması öldürücüdür.

Alkol suda ve yağda iyi çözünür. Ağızdan alındıktan sonra mide ve ince barsakta tamamına yakın emilir. Aç karnına emilim daha hızlıdır ve daha fazladır. Kana geçen alkolün %10’u akciğer ve böbreklerden atılır % 90 ‘ı karaciğerde metabolize edilir. Sağlıklı bir insan saatte 7 gr. alkol etkisizleştirir. Bu da saatte 0,1 promile karşılık gelir. Erkekler kadınlardan daha fazla metabolize edebilir. Asya’lılarda ß2-ADH alt grubu bulunur; ß1 alt birimi bulunan Kuzey Avrupa’lılara göre daha hızlı metabolize ederler. Doğu’luların alkole karşı dirençlerinin düşük olmasının nedeni ise toksik Asetaldeit’in daha hızlı oluşmasıdır.

Alkol karaciğerde metebolize edilir. Alkol 7,1 kal/gr. yüksek enerji içerir ve iyi bir enerji kaynağı olmaktadır. Yine karaciğerde metabolize edilen Karbonhidrat, yağ, protein ve ilaçları etkiler veya etkilenir. Karbonhidratların karaciğerde %90 metabolizmasını durdurur. Glikojen kullanımını artırır. Yetersiz beslenme veya uzun açlık dönemlerinde kan şekeri düşüklüğü olur; laktat artar; laktik asitoz gelişir. Diyabeti tetikleyebilir. Karaciğerde yağ yıkımını durur. Trigliseritlerin artışına neden olur hem yıkımı azalır hem de yapımını artar. Alkolün protein metabolizması üzerindeki etkisi tartışmalıdır. Simetidin,ranitidin, metamizol,kloralhidrat, aspirin, kloran fenikol, sefalosporin, metramidezol, barbituratlar, metadon ve diğer ilaçlarla etkileşim gösterir.

Alkol, yağlı hepatitise yol açmakta sonraki aşamanın da siroz olduğu bilinmektedir. Sebze ve meyveden zengin diyetin yüksek antioksidan madde içerikleri dolayısıyla alkolün etkisini azaltacağı yönünde tartışmalar devam ededursun tok karna alınan alkolün emiliminin az olduğu dolayısıyla daha az hasar yaptığı bilinmektedir. Kadınlarda 20 gram, erkeklerde 30 gram üzerinde günlük tüketim alkolizm olarak kabul gören genel görüştür. Toksik olmayan dozda ara sıra alkol alınmasının zararı olmadığı düşünülmektedir. içki kullanımında 4-5 günlük ara verme karaciğerde tam bir dinlenme imkanı sağladığı kabul edilmektedir.

Op. Dr. Muharrem YILMAZ