Acil Yardım Hakkında Bilgi

Acil yardım, bir kaza ya da hastalık sonucu tehlikeye girmiş kişiye sağlık personeli veya donanımlı personel ve taşıma  sistemi gelinceye kadar, olayın geçtiği yerde eldeki olanaklarla  yapılan girişimler ve önlemlerdir.    ilk yardımda, öncelikli amaç zarar vermemektir. Kaza yerinin iyi korunması, ilgili yerlere haber verilmesi temel hususlardır.  Kazanın ne zaman olduğu, nasıl olduğu,  nerede olduğu, şiddeti,  kaç kişinin etkilendiği ve yaralılar içinde en öncelikli olanın tespiti de önemlidir.

Yaşam bulguları açısından solunum ve dolaşım ilk olarak değerlendirilir. Hastanın solunumu açılır; kanaması varsa durdurulur, daha sonra varsa diğer yaralara müdehale edilir.
Hastanın, önceden kalp hastalığı,  şeker hastalığı,  allerji, sara, bulaşıcı hastalık vs. varsa bunlara yönelik önlemler alınır.

Yaşamak için mutlaka oksijene gereksinim duyarız;  bu nedenle solunum yolunun açık olması  çok önemlidir.  Solunum durması;  boğulma,  elektrik şoku, ilaç zehirlenmeleri,  gazlarla olan zehirlenmeler vs. nedenlerle olabilir. Solunum durduktan sonra  kalp 5 dakika kadar daha atmaya devam eder. İnsan beyni en fazla 5 dakika kadar oksijensiz kalmaya dayanır.  Bu sebepten dolayı solunum durması bu süreyi geçerse hem kalp  hem de beyin etkilenir. Geç dönemde  kalp, atımların geri dönmesiyle  çalışmasına devam etse bile beyin hasarlarının  kalması muhtemeldir. Kalbin durması önce olursa solunum en fazla 30 saniyede durur.

Sırtüstü yatış pozisyonunun verilmesi çok önemlidir.  Solunum durmuşsa  ağızdan ağza  suni solunum yöntemi uygulanır. Küçük çocuklarda solunum solunu tıkayan yabancı cisim düşünülürse baş aşağı yüz üstü tutulur ve sırtına hafif hafif vurulur.

Kanamalarda atar damar ve toplar damar kanamaları ayrımı yapılmalıdır. Atar damarlar derinden; toplar damarlar yüzeyden seyrederler.  Atar damar kanamaları basınçlı , toplar damar kanamaları daha koyu renklidir ve basıncı düşük kanar. Atar damar kanamalarında kanamanın üstünden sıkıca bağlanır; toplar damar kanamalarında  yüzeyel olarak genişce sarılır.

Yaralıya müdehale ederken temizlik kurallarına mutlaka uymak gerekir. Hem müdehale edenin temizliği hemde çevreden alınabilecek mikroplar savunması zayıf düşen yaralıda enfeksiyon kolaylığı sağlar; tetanoz ciddi hastalıklardandır. Kirli yaralar bol sabunlu su ile yıkanmalıdır. En Kısa zamanda sağlık kurukuşuna sevki yapılamlıdır ki tetanoz aşı ve tedavi programına alınsın(tetanoz aşısının 24 saati geçmeden yapılması gerekir)

Baş- boyun ve bel kırıkları düşünülen hastaların hareketi kısıtlı olmalıdır. Kol ve bacak yaralanmalarında da sinir yaralanmaları açısından fazla hareket ettirmeden tespit edilmelidir. Göğüs kafesi kırıklarında kanama var ise kanamanın dışarı çıkması bazı durumlarda kalbin atımı için gerekli; bazı durumlarda göğüş boşluğuna hava kaçması nedeniyle kalbin durmasına giden süreci hızlandırması bakımından önemlidir. Bu durum da mümkünse kan çıkışına izin verip dışarıdan içeri hava girmesini engelleyecek bir önlem alınmalır; bunu sağlık ekiplerinin yapması daha doğru olacaktır

Trafik kazası ve  yüksekten düşme yaralanmalarında,  yanıklarda , zehirlenmelerde, her türlü yaşamı tehdit eden durumlarda;  öncelik bilinç durumu tespiti, kanama kontrolu, solunum yolu açılması ve en önemlisi bunları yaparken asla zarar verilmemesi esastır.

Acil Yardım Hakkında Bilgi
Op.Dr. Muharrem Yılmaz
Genel Cerrahi Uzmanı