KABIZLIK (KONSTİPASYON)

Kabızlık(konstipasyon); dışkılama ihtiyacı aralığının süre bakımından uzun, gaitanın katı ve zor olmasını tanımlamada kullanılır. Yediğimiz yiyeceklerin yararlı olan kısmı, büyük oranda mide ve ince barsağın ilk bölümlerinden emilmekte ancak suyun emilimi kalın barsaktan olmaktadır. Sürekli posa bırakmayan beslenme şekli veya barsak tembelliği olan hastalarda gaita katı olmaktadır. Katı gaitayı dışarı atmak için güç harcanmaktadır. Bu zorlama ile anal kanal içinde yırtılmalar meydana gelir; ağrı,kanama ve yetersiz defekesyon hissi olur. Normalde defekasyon sayısı günde bir dir ancak çok hareketlilik, stres ve sebzeli yemek alışkanlıklarıyla birlikte bu sayı artabilmektedir.

Genellikle gıdaların üçte biri ilk 24 saatte, üçte ikisi 48 saat sonunda ,tamamı ise 72 sat sonunda vucuttan atılır. Kalın barsağın kasları ile yaptığı; sıkma ve karıştırma hareketi, emilimi artıran öne/arkaya hareketi, gaitayı atmayı sağlayan itici hareketleri gaitanın yapısının belirlenmesinde önemlidir. Barsak hareketleri artarsa kalın barsaktan emilen su miktarı azalacağından dıkı sulu olacaktır.Gaita, barsağın son kısmına geldiğinde iç-dış anal kaslar gevşer,karın içi basınç artar, anal kanal iç tabakası kısmen dışarı çıkar ve dışkı atılır; sonra anal yapılar tekrar ilk haline döner. Bu hareket fizyolojiktir ancak, bu bölge hastalıklarında bu harekaet zinciri bozulabilir.

Kolon tipi kabızlık: Barsak hareketlerinin yavaş olmasından kaynaklanır. Gaita barsağı geç terkeder ve suyun tamamına yakını emildiği için katı gaita olur. Rektal tipte ise gaitanın dışarı atılmasında bir bozukluk vardır. Bu sebepler fizyolojik veya patolojik kaynaklı olablir.Kolona ait olanlar: Kolon tümörleri,kolona dıştan bası yapan nedenler,kolonun damar hastalıkları, barsak tıkanıklıkları, kolonun doğuştan hastalıkları,kolonun adele hastalıkları. Rektuma ait olanlar: Rektum veya pelvis tümörleri, anal fissürler, anal darlıklar, rektal prolapsuslar,rektumda darlıklar yaratan iltihabi hastalıklar, sık gebelik, yaşlılık, aşırı kilo kayıpları vs. Bunların dışında bazı sistemik hastalıklardada olabilir. Bunlar ;menenjitler, hipopotasemi, kalp yetmezliği, diabet, safra taşları, üre yükseklği, hipotiroidi, felçler, bazı ilaçlar( morfin,kodein,anti kolinerjikler, depresifler), kolik ağrılar vs.

Tanı da, öykü, fizik muayene önemlidir. Rektosigmoidoskopi ve kolonoskopi, kan tahlilleri yapılabilir.
Ülkemizde beyaz un ürünleri ile beslenmenin yaygın olması nedeniyle kalın barsak uzun olmaktadır. Bu uzunluğa bağlı kabızlıklar oldukça fazladır. Nedene yönelik tedavide, barsak katlanmaları dışında bu duruma müdehale gerekmez. Diğer durumlarda öncelikle nedenin ortadan kaldırılması gerekir. Barsakta yapısal bir hastalık yoksa aktivite artışı, sebzeli yemek alışkanlığının kazanılması, bol su içilmesi genelllikle yeterlidir. Kabızlık ilaçları en son tercih edilmelidir.

Op. Dr. Muharrem YILMAZ
DESTEK EĞİTİMİ