Çocuklarda Çalma Davranışları Hakkında

Çalma Alışkanlığı Hakkında

Çocuğun kendine ait olmayan bir şeyi izin almadan alıp sahip olması ve bunu alışkanlık edinmesidir, anne babanın, arkadaşların, çevredeki diğer kişilerin paralarını, eşyalarını veya çeşitli mağaza ve marketlerden yiyecek, kalem, oyuncak vb. alma şeklinde görülebilir.
Çocuklar, zaman zaman birbirlerinin oyuncak ya da eşyalarına özenip habersizce alır. Bunun için böyle davranışları çalma olarak tanımlamadan önce çocuğun eşyayı neden, nasıl aldığını, sonra geri verip vermediğini, çevresel koşullar ve çocuğun içinde bulunduğu dönemin özellikleri çerçevesinde değerlendirmelidir. Örneğin 3–5 yaşına kadar sahiplik kavramı yeterince gelişmemiş olduğundan bu yaşlardaki çocuklar hoşlarına giden bir şeyi almakta sakınca görmezler. Bu davranış çalma değildir. Çocuk, okul çağına geldiğinde kendisine ait olmayan bir şeyi izinsiz almanın çalmak olduğunu ve bunun doğru olmadığını öğrenirler. İzinsiz alma, okul yaşlarında alışkanlık haline gelmiş ve hem çocuğun hem de başkalarının hayatını olumsuz etkiliyorsa mutlaka üzerinde durulmalı ve bir uzmana başvurulmalıdır.

Nedenleri:
Ailenin çocuğa sevgi ve ilgi göstermemesi, onun temel ihtiyaçlarını karşılamaması veya tersine sınır konmadan ona istediği her şeyi alması. Anne babanın yaşam tarzları (çalma davranışı gösteren çocukların anne babalarının çoğunlukla alkolik veya suçlu kişiler olduğu araştırmalarda saptanmıştır). Çocuğun yeni doğan kardeşe veya evde yaşanan bir olaya tepkisi. Bunlara bağlı olarak ilgi çekme çabası, ailesine “benimle ilgilenin bakın ben neler yapıyorum” mesajı göndermesi. Çocukta sahip olma duygusunun gelişmemiş olması, anne babanın çocuğun eşyalarını izinsiz alarak bu yönde model olması, çocuğun çevresinde böyle davranan birini örnek alması, bu yolu hesaplaşma, kızgınlığını ifade etme, intikam alma aracı olarak görmesi; örneğin kızdığı arkadaşlarını eşyalarını çalarak cezalandırmayı, ailesinden intikam almak için bir şeyler çalıp onları zor durumda bırakmayı düşünmesi. Farklı sosyoekonomik gruplardan gelen çocukların bir arada bulunduğunda birbirlerinin eşyalarına hayranlık duymaları. Kendine güveni az olan, başarısız, dışlanan çocukların çalmayı arkadaşlarının ilgisini çekme yolu olarak görmesi örneğin bakkaldan yiyecek çalıp arkadaşlarına vermesi, ya da heyecan yaşama ya da gösteriş yapma düşüncesi. Bu yaklaşımlara ailenin tepki vermemesi, çocuğu uyarmaması, ya da ailenin bundan zevk alması.

Çocuğunuz çalma davranışı gösteriyorsa:
• Onunla her zaman iyi iletişim kurun, gerekiyorsa iletişiminizi güçlendirin. Tutumlarınızı gözden geçirin, o sevildiğini, önemsendiğini bilsin.
• Çocuğunuza davranışından dolayı aşırı tepki vermeyin, ona kesinlikle “hırsız” damgası vurmayın, şiddet göstermeyin. Onunla davranışı ve nedenleri hakkında konuşun, başkalarının eşyalarına saygı göstermesini, onlara zarar vermenin yanlış olduğunu ve bir şeyi izin alarak almanın doğruluğunu anlatın. Aldığı eşyayı özür dileyerek geri vermesini sağlayın. Eşya zarar görmüşse çocuğunuzla görüş alış verişi yaparak hatta onun harçlıklarıyla yenisini alarak telafi edin. Ona gerektiğinde bir şeyi ödünç alabileceği, bunu nasıl yapabileceği ve izinsiz almanın bundan farkı konusunda bilgi verin.
• Siz de davranışlarınızla ona örnek olun, eşyalarını almanız gerektiğinde ondan izin alın. Onun kendine ait eşyaları olmasını sağlayın. Bu onun başkalarını anlamasına yardım eder, sorumluluk duygusunu geliştirir.
• Çocuğunuzun temel ihtiyaçlarını karşılayın, yaşına ve ihtiyaçlarına uygun miktarda harçlık verin veya çantasına yiyeceklerini koyun.