Duyu Bütünleme Terapisi

Duyularımızı koklamak, tatmak, işitmek, dokunmak ve görmek olarak tanımlarız. Diğer önemli duyularımız, yer çekimine karşı itmek, vücudumuzun uzayda kapladığı yerden haberdar olmak olarak sıralanabilir. Sinir sistemimiz motor ve duyusal bilgiyi  alır, süzgeçten geçirir, organize eder ve kullanır. Bu nöro biyolojik sürece duyu bütünleme denir.  Duyu bütünleme çevremizle iletişim kurmak gereklidir.

Duyu bütünleme anne karnında iken üç temel sistemin olgunlaşması olarak başlar.  Vestibular sistem, yerçekimi ve harekete tepkidir. Propriceptive sistem, eklem ve kaslarımızdan gelen uyaranları alır. Bu sistemler dokunma duyusu ile etkileşime girdiğinde, duyu bütünleme süreci başlar. Daha sonra duyu bütünleme çocukların duyularını tanımları ve vücut hareketleri ile devam eder. Bu hareketler, dokunma , yuvarlanma, kucaklama, emekleme, atlama ve tırmanma şeklindedir.

Duyu bütünleme, motor planlama ve motor koordinasyon için bir zorunluluktur. Denge ve vücut şeması duyu bütünlemeden etkilenir.  Hatta dikkat, duygusal kararlılık ve kendine güven duyu bütünleme ile ilişkilidir. Duyu bütünleme devam eden bir süreç olarak görülmelidir. Bazı insanlar daha fazla duyu bütünlemeye sahipken bazıları daha az sahip olabilirler.

Duyu bütünlemenin yeterli düzeyde olmamamsı müdahaleyi gerektirecek bir durumdur.

Duyusal İşlemleme Bozuklukları

Duyu bütünleme iki temel işleme hizmet eder. Duyu bütünleme çevremize karşı nasıl tepki vereceğimizi ve bu tepkileri ayarlamayı öğretir.

Aşağıdaki bir çocuğun duyusal motor süreçte bir bozukluğu olduğunu gösteren bazı işaretler verilmiştir.

Dokunmaktan kaçma
Dokunmaya karşı aşırı tepki
Nesneleri dokunarak tanımada yetersizlik
Dönme, el çırpma ve başı çarpma
Isırma
Zayıf göz kontağı
Kısa dikkat süresi, dağınıklık ve hiperaktivite
Fiziksel koordinasyonda yetersizlik
Hantallık ve dengede yetersizlik
Hareketten korkma ve motor oyunlardan kaçma
Değişiklikten hoşlanmama
Ani patlamalar
Vücudun iki yanını kullanmada güçlük
Tekrarlayıcı konuşma
Yavaş konuşma
Yavaş hareket etme
Taklitte güçlük
Duygusal zayıflık ve baş etme becerilerinde yetersizlik
Davranış problemleri
Vücut imajında ve farkındalığında yetersizlik
Akranlarıyla ilişki kurmada güçlük
Öğrenme ya da akademik problemler
Düşük omuzlar
Zayıf ince motor kontrolü
Zayıf kaba motor kontrolü
Zayıf el yazısı
Yeni durumlardan korkma ve kaygı
Tekrarlayıcı davranışlar

Duyu Bütünleme Terapisi

Duyu bütünleme terapisi çocukların doğal öğrenme yolları oyun olduğu için oyuna benzer. Çocuklara gerektiğinden fazla uyaran verilmemelidir. Eğer aşağıdaki işaretlerden biri görüldüyse uyaranın miktarı ya da yoğunluğu azaltılmalıdır.

Terleme
Susama
Uykusuzluk
Rengi solmuş
Yüzü kızarmış
Hızlı solunum ya da kalp atışı
Çok hareketli
Hareketsiz

Dokunsal Kayıplar

Dokunmaya karşı aşırı tepkili ya da tepkisiz olma halidir ve bilgiyi dokunarak almada güçlük yaşarlar.
Nesneleri dokunarak tanımada güçlüğü olan çocuklar (dokunsal ayrım) dokunma sürecine ilişkin çok tepkisizdirler
Zaman zaman dokunma duyuları yokmuş gibi görünürler.
Acıya duyarsızdırlar.
Kendilerinin farkında değilmiş gibi görünürler
Ağırkanlı gibi görünürler ve çevrelerini keşfedemezler.
Dokunma Sürecine Karşı Tepkisiz Çocuklarda; terapi dokunma deneyimini geliştirecek nitelikte aktivitelerden oluşmalıdır. Bunlar:

Titreşim
Bebek fırçası ile küçük vuruşlar yapmak ve ovmak
Traş kremi, oyun hamuru, cam macunu
Suyla karıştırılmış mısır nişastası
Pirinç
Fasulye ve
Parmak boyası
Makas, inşaat oyuncakları ve tebeşirlerle oyun
Dokunma sürecine karşı aşırı duyarlı bireyler, dokunmaktan kaçar ve yalnız oynamayı tercih eder. Dokunmaya, okşanmaya, parmak boyasına, ve zamka karşı aşırı duyarlığı vardır.  Bu çocuklarla:

Loş ışık
Yavaş müzik
Yavaş yavaş sallanma
Battaniyeye sarma
Bir şeyi emme önerilir.
Dokunmaya aşırı duyarlı olan çocukların aileleri
Bunun kendilerine değil, dokunmaya tepki olduğunu unutmamalı ve kendini geri çekmemeli
Bu çocuklar sıkı ve hareket etmeyen bir dokunmayı, hafif ve hareket eden bir dokunmaya tercih ederler.
Beklenen dokunma beklenmeyen dokunmaya göre daha az rahatsız eder.
Kendisi tarafından gerçekleştirilen dokunma başkaları tarafından uygulanan dokunmaya tercih edilir ( Örneğin elbiseleri giyinmek ya da çıkarmak başlangıçta protesto edilir daha sonra kabul edilir).

Propriceptive sistem

Tendonlardan, eklemlerden ve kaslardan aldığı bilgiyi beyne taşımaya yardımcı olur. Bu sistem bireyin vücudunun parçalarının nerde olduğunu bakmadan bilmeye yardım eder. Uyaranlar kaslardan ve eklemlerden alınır. Bu uyaranlar vücudumuzun uzay içindeki yerini algılamamıza yardım eder.

Terapi,  trambolinde, büyük topta zıplama, emekleme, ellerden bir bara asılma, ip atlama, yastık kavgası, ağır bir topu fırlatma ve ağır nesneleri itme.

Vestibular sistem, iç kulaktan gelen bilginin vücudun dengesini sağlayacak ve çevreyle olan hareketini oluşturacak biçimde sunulmasıdır. Bu bilgi bize çevrenin mi yoksa bizim mi hareket halinde olduğunu anlamamıza yardım eder. Ayrıca ne kadar hızlı ve hangi yöne doğru hareket ettiğimizi anlamamıza yardım eder. Bu sistem çok hareketli ya da çok az hareketli olabilir. Daha yavaş çocuklar, sarkık ve yorgun görünürler. Bu çocuklar sıklıkla atlıkarıncaya ve salıncağa bayılırlar. El başatlığı yavaş gelişir ve mobilyalara çarparlar. Aşırı duyarlı çocuklar kaldırıldıklarında bağırırılar, mide bulantısı yaşıyor görünürler, eğilip kalktıktan sonra uyum sağlayamazlar. Yükseklikten korkarlar.

Problemin türüne göre terapi sallanan sandalye de sallanma,  yukarıdan iç dış olacak şekilde asılmış salıncakta sallanma, dönme, hamak salıncak içinde farklı pozisyonlarda yatmak, yuvarlanmak, takla atmak, dans etmek, araba lastiğinde dönmek. Etkinlikler gözler kapalı yapıldığında işitsel sistem daha çok uyaran alır.

Motor Planlama yeni bir motor becerinin öğrenilme yeteneğini etkiler.  Bu daha çok bir motor becerinin adımlarını düşünme sürecidir. Bu beceri daha çok ayakkabı bağlama gibi becerilerde ortaya çıkar önce beceri öğrenilmeli daha sonra motor planlama ortaya çıkar. Motor planlamada güçlüğü olan çocuklar yeni bir beceriyi öğrenmesi güç olduğu için istemezler. Becerileri doğal ve kolay olarak algılamaları zaman alır. Terapi labirentleri, engel derslerini, inşaat oyuncaklarını, inşa bloklarını ya da ardışık oyunları içermelidir. Simon derki ya da kırmızı ışık, yeşil ışık gibi. Yüzmek, yengeç oyunu, geriye ve yana yürürken bayrak sallama gibi.

Çift Yönlü koordinasyon emekleme/sürünme oyunları ile geliştirilebilir. Bu oyunlar hayvan yürüyüşü, birdirbir, ip atlama, büyük topu yakalama oyunu, topu iki elle yakalama oyunu, sek sek oyunu. İki yönlü koordinasyon aynı zamanda piyano çalmak, kurbağalama yüzmek, halat çekme oyunu, vagonu iple çekme oyunu. Tahtayı iki elle temizleme, makasla kesme olarak sıralanabilir.

Olgunlaşmamış Motor hareketler, komando yürüyüşü, el arabası yürüyüşü ile desteklenebilir.

 El göz koordinasyonu sopayla vurma, topu yaklama ve fırlatma,